NATO-ya kim rəhbərlik edə bilər: Bunun üçün şərtlər hansıdır?
 

NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq payızda postunu tərk edə bilər. Alyansın "ideal” varislə bağlı baxışı var, lakin hələlik real namizədlər yoxdur.

"İnterPosta" xəbər verir ki, bu barədə "Politico” yazır.

Nəşr yazır ki, Brüsseldə Avropa komissiyasının sədri Ursula fon der Lyayenin NATO-nun növbəti baş katibi ola biləcəyini deyirlər. Onun Vaşinqtonla da yaxşı münasibətləri var. Əvvəllər o, Almaniyanın müdafiə naziri olub və Avropa komissiyasının rəhbəri kimi Alyansın əksər hökumət başçıları ilə işləmək təcrübəsi var. Bundan əlavə, o, seçilərsə, NATO-nun ilk qadın lideri olacaq.

Lakin NATO və Komissiya rəsmilərinin fikrincə, bu söhbətlər plansız iş dəyişikliyinə işarə etməkdən daha çox arzulardır. Axı fon der Lyayenin bu rolla maraqlandığına dair heç bir dəlil yoxdur və Brüssel onun 2024-cü ildə ilk müddəti bitmədən istefa verəcəyini gözləmir.

Həmçinin, Niderlandın Baş naziri Mark Rütte NATO baş katibi postuna mümkün namizəd kimi nəzərdən keçirilir, lakin o, bu postu istəmədiyini israr edir.
"Bu fərziyyələr Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünün NATO-nu nə qədər dəyişdiyini və ona kimin rəhbərlik edə biləcəyini göstərir. Müharibə diqqəti Alyansa yönəltdi və bu işi keçmişdən fərqli olaraq siyasi cəhətdən daha həssas və səs-küylü etdi. Və müttəfiqlər birdən-birə kürsüdə kimin onların adından danışmasını istədikləri mövzusunda daha diqqətli oldular", - Politico yazır.

Nəşr qeyd edir ki, "ideal” namizəd barədə söhbətlər gedir, lakin real danışıqlar aparılmır.

Namizəd üçün tələblər

Rəsmilər hesab edirlər ki, NATO-nun növbəti lideri Ağ Evdə istənilən şəxslə sıx əməkdaşlıq edə biləcək avropalı olmalıdır.

O, Ukraynanı da dəstəkləməlidir, lakin Rusiyanın təxribatlarından narahat olan ölkələri qorxudacaq qədər aqressiv olmamalıdır. Bu adam 31 paytaxtdan və ən əsası ABŞ-dan yekdil dəstək ala biləcək hörmətə malik olmalıdır - yəqin ki, keçmiş dövlət və ya hökumət başçısı olmalıdır.

Fon der Lyayenin namizədliyi

Avropa komissiyasının sədrinin NATO-nun gələcək Baş katibi olmaq yolunda maneələri var.

Stoltenberq planlaşdırıldığı kimi, payızda vəzifəsini tərk edərsə, onu əvəz edəcək şəxs fon der Lyayenin Komissiyadakı səlahiyyət müddəti 2024-cü ilin sonunda bitməsinə bir il qalmış vəzifəyə başlamalıdır. Bundan əlavə, o, hətta daha 5 illik vəzifə müddətinə namizəd ola bilər.

Fon der Lyayen kimi namizədin daha sonra vəzifəyə gəlməsinə şərait yaradılması üçün Stoltenberqdən ən azı müvəqqəti olaraq vəzifəsində qalması tələb oluna biləcəyi ilə bağlı geniş yayılmış fikirlər var.

Eyni zamanda, Stoltenberg özü də səkkiz ildən artıqdır ki, vəzifədədir və görünür, o, həqiqətən də Norveçə - vətənə qayıtmaq istəyir.

Alyansda bu məsələdə fikir ayrılığı var. Bəzi ölkələr, xüsusən də Aİ xaricində olanlar 2024-cü ildə Aİ seçkilərindən yayınmaq üçün tez qərar qəbul etməyi üstün tuturlar. Avropalı diplomat, liderlərin Aİ-nin əsas təsisatlarını kimin idarə edəcəyi ilə bağlı bazarlıq etdiyi bir vaxtda NATO-nun "geniş Avropa siyasətində təsəlli mükafatına” çevriləcəyindən narahatdır.

Bundan əlavə, bəzi müşahidəçilər Almaniyanın müdafiəsinin nisbətən zəif vəziyyətinə fon der Lyayenin cavabdeh olduğunu deyirlər.

Avropa Komissiyasının özü fon der Lyayenin NATO-nun baş katibi postuna namizəd olduğunu inkar edir və o, özü də bu fərziyyələri şərh etmir.
Başqa hansı namizədlər var

Niderlandın Baş naziri Rütte NATO-nun Baş katibi vəzifəsini rədd edərək, "ümumiyyətlə, siyasəti tərk edib tamamilə fərqli bir şeylə məşqul olmaq istədiyini" söyləyib.

Bununla belə, nəşrin mənbələri bildirirlər ki, Niderland liderini diqqətdən kənarda qoymaq olmaz. Rütte Alyans liderləri ilə işləməkdə böyük təcrübəyə malikdir və sıx transatlantik əlaqələri müdafiə edir. Niderland da müdafiə sahəsində kifayət qədər güclüdür - onlar Ukraynanın ən böyük Avropa donorlarından biridir.

"Rüttenin adı daima gündəmə gəlir, lakin bu məsələdə dedi-qodudan başqa heç bir hərəkət yoxdur”, - yüksək səviyyəli avropalı diplomat bildirib.

Digər mümkün namizədlər kimi Estoniyanın Baş naziri Kaya Kallas və İspaniyanın Baş naziri Pedro Sançes, eləcə də daha az dərəcədə Böyük Britaniyanın müdafiə naziri Ben Uolles, Kanada baş nazirinin müavini Kristia Friland, Rumıniya prezidenti Klaus İohannis və Slovakiya prezidenti Zuzana Çaputova göstərilir.
Amma dedi-qodulara baxmayaraq, rəsmilər bu adların çoxunun indiki mərhələdə siyasi baxımdan mümkünsüz olduğunu etiraf edirlər.

Məsələn, Kallas çox aqressiv olaraq qəbul edilir. Əksinə, Kanada və bəzi cənubi Avropa ölkələri Alyansda müdafiə sərmayələrində zəif performans göstərmiş kimi görülür. Bundan əlavə, bəzi paytaxtlar Aİ üzvü olmayan namizədə qarşı çıxacaq və bu Uollesin namizədliyini çətinləşdirəcək.

İnterPosta.info