Unudulmaz hakimimiz Tofiq Bəhramov.

Tofiq Bəhramov 1925 - ci il 29 yanvarda anadan olub. O, ailəli idi. Bəhram adlı oğlu, Gülnarə adlı qızı var idi.
Futbolçu karyerasına 1943 - cü ildə başlayan Tofiq Bəhramov 6 ay " Spartak " cəmiyyətində məşq edəndən sonra Bakı birinciliyində " Burevestnik " - lə oyunda debüt etdi. Bir il sonra Bəhramov artıq SSRI çempionatının B qrupunda yarışan Bakı " Dinamo"suna yollandı. O, daha sonra Neftyannikə dəvət olundu. Bəhramov futbolçu kimi isə yalnız Azərbaycan çempionatında iştirak edib. Komanda da əsas oyunçu olmasa da, komandanın kapitanı olub və hakimlərlə daha çox mübahisə etməsinə görə digər futbolçulardan fərqlənib. Lakin onun futbolçu karyerası çox erkən bitib. Bilgəhdə keçirilən məşqlərin birində komanda yoldaşı Valentin Xlıstovla mübarizədə zədələnən futbolçu 25 yaşında karyerasını başa vurub. Bu acı ilə barışmayan Tofiq Bəhramov sevimli məşğuliyyətindən ayrılmaq istəməyib və hakim kimi idmanın bu növündə öz fəaliyyətini davam etdirib. Ilk dəfə olaraq Bəhramov 1951 - ci ildə Bakı kuboku uğrunda keçirilən " Dinamo " - " Inşaatçı " oyununa hakim kimi çıxmışdı. Belə ki, həmin oyunun baş hakimi gecikmişdi. Bu zaman isə oyunu idarə etməyi Tofiq Bəhramova təklif edirlər. Bəhramovun ilk qarşılaşması qalmaqalla nəticələnib. O, ilk sınaqdan üzüağ çıxmasa da, 6 aydan sonra Respublika birinciliyində debüt edir. 1952 - ci ildə Respublika dərəcəli hakim adını alan Bəhramov 2 il sonra Futbol üzrə SSRI çempionatının aşağı liqasında "Tblisi" və "Daşkənd" komandalarının oyununda ədaləti təmin edir. Get - gedə ümidləri doğruldan referi həmin il "Neftçi" və "Efiopiya" yığmaları arasında yoldaşlıq oyunu da idarə edir. O, SSRI çempionatının güclülər dəstəsində 34 yaşında debüt edib. Daim prinsipiallığı, obyektivliyi ilə seçilən referi qısa müddətdə Sovetlər birliyinin ən yaxşı hakimlərindən birinə çevrilir. O, həmin dövrdə Avropanın ən güclülərindən hesab olunan SSRI çempionatında 146 oyunda meydana baş hakim kimi çıxıb. Tofiq Bəhramov 1943 - cü ildən etibarən 13 il ardıcıl SSRI - nin 10 ən yaxşı hakimi sırasına düşüb. Bu göstəriciyə görə O, ümumilikdə yalnız moskvalı Kazakovdan geri qalsa da, ardıcıllığa görə hamını qabaqlayır. Bəhramov 1965 - ci ildə Beynəlxalq dərəcəli hakim adını alır. O, 1966 - cı ildə Ingiltərədə keçirilən 8 - ci mundialda finala qədər 1 oyunda baş hakim kimi meydana çıxıb. O, SSRI - dən beynəlxalq çempionatları idarə edən ilk hakim kimi fərqlənir. O, Nikolay Latışevdən sonra Fifa Dünya Kubokunun final mərhələsində hakimlik etmiş 2 - ci, UEFA avropa çempionatının final oyununu idarə edən 1 - ci Sovet hakimi olub. O, 15 il ərzində idarə etdiyi oyunların heç birində referi oyunçuya qırmızı vərəqə göstərməyib. O, 1996 - cı ildə dünya çempionatında "Ingiltərə" və "Almaniya" komandaları arasında keçirilən final oyununu yan xətt hakimi kimi idarə edib. Oyunun əsas vaxtı bərabər yəni, 2 - 2 hesabı ilə bitdiyinə görə əlavə dəqiqələr oynanılıb. 110 - cu dəqiqədə Ingilislərin hücumçusu Ceff Herst topu almanların qapısına göndərir. Top dirəyə dəyib yerə düşür. Oyunun baş hakimi, Isveçrəli Qottfrid Dinst topun uçuş trayektoriysını görmədiyindən özünü itirir və yan xətt hakimi Bəhramovu işarə edərək son sözü onun deyəcəyini bildirir. Epizoda daha yaxın olan Bəhramov isə qolu qeydə alaraq mərkəzi işarə edir. Olduqca mübahisəli epizodda vurulan qolu qeydə alması Bəhramovu dünyada məşhur etdi. Әslində isə O, haqlı qərar vermişdi. Onun bu qərarı isə futbol mütəxəssisləri və kompyuter vasitəsilə sübut edilmişdir.
1975 - ci ildə yenidən Neftçiyə qayıdan Bəhramov 3 il komandada 2 - ci məşqçi kimi fəaliyyət göstərib. Bəhramov Neftçinin rəisi vəzifəsində də, çalışıb. Bəhramov 1974 - cü ildən ömrünün sonuna qədər indiki BSU - da bədən tərbiyəsi və idman kafedrasının müdiri işləyib. 1992 - ci ildə AFFA - da hakimlərin sədri, daha sonra isə baş katib vəzifələrində çalışıb.
1993 - cü il martın 26 - da Bakıda 3 - cü dəfə infarkt keçirən Bəhramov dünyasını dəyişib.
Tofiq Bəhramov karyerası ərzində 3 dəfə mükafatlandırılıb ki, hər 3 mükafat 1966 - cı ilə təsadüf edir. "Qızıl Fit", "Qızıl Ilahə" və "Qırmızı Әmək Bayrağı " mükafatları ona təqdim edilib.
Ölümündən sonra isə Tofiq Bəhramovun adı Respublika stadionuna verilib və onun şərəfinə abidə ucaldılıb.
Fərahim Kərimov

İnterPosta.info