Nüvə silahlarına investisiya 82 milyard dolları ötüb: Kimin neçə döyüş başlığı var?
 

Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsi (NPT) 55-ci ilini qeyd edərkən, bu silahlarla bağlı fikir ayrılıqları davam edir. Ötən il bu sahəyə qoyulan investisiyalar 82 milyard dolları ötüb.

"İnterPosta" xəbər verir ki, ölkələrin nüvə silahı yarışının qarşısını almaq məqsədi ilə 1 iyul 1968-ci ildə imzaya açılan NPT 1970-ci ildə qüvvəyə minib. Müqavilə 1995-ci ildə qeyri-müəyyən müddətə uzadılıb.

Nüvə silahlarının yayılmaması, nüvə enerjisindən dinc məqsədlərlə istifadə edilməsi və nüvə silahsızlanmasının qarşısının alınmasını nəzərdə tutan müqavilənin bu il 55 illiyi qeyd edilsə də, dünyada nüvə silahı və nüvə silahlarına investisiyalar ətrafında mübahisələr davam edir.

Hazırda ABŞ, Rusiya, Çin, İngiltərə, Fransa, Hindistan, Pakistan, İsrail və Şimali Koreya nüvə silahına malik ölkələr sırasındadır. Bu ölkələr arasında nüvə silahlarının sayına görə Rusiya, ABŞ və Çin dominant güc kimi görünür.

"Statista” Araşdırma Şirkətinin məlumatına görə, dünyada 12500-dən çox nüvə başlığı var və Rusiya 5889 nüvə başlığı ilə siyahıya liderlik edir. Rusiyadan sonra 5244 döyüş başlığı ilə ABŞ və 410 nüvə başlığı ilə Çin gəlir. Hesablamalara görə, Fransanın 290, İngiltərənin 225, Pakistanın 170, Hindistanın 164, İsrailin 90, Şimali Koreyanın isə 20 nüvə başlığı var.

Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) 2023-cü il hesabatına əsasən, ümumilikdə dünyada nüvə başlıqlarının sayı azalmaqda davam edir, lakin bu, əsasən ABŞ və Rusiyanın istifadə olunmamış döyüş başlıqlarını ləğv etməsi ilə bağlıdır.

Digər tərəfdən, qlobal miqyasda aktiv döyüş başlıqlarının sayının azalması gecikmiş kimi görünür və onların sayı yenidən artır.

ABŞ və Rusiyanın nüvə başlıqlarının, raketlərin, təyyarələrin və sualtı qayıqların buraxılış sistemlərinin, nüvə silahı istehsalı müəssisələrinin yenilənməsi və modernləşdirilməsi üzrə geniş proqramları olduğu məlumdur.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin fevral ayında xalqa müraciətində Rusiyanın Yeni Strateji Silahların Azaldılması Müqaviləsində (START) iştirakını dayandırdığını elan edib.

2010-cu ildə imzalanan Yeni START Müqaviləsi Rusiya və ABŞ-ın yerləşdirdiyi strateji nüvə başlıqlarının sayını maksimum 1550-yə qədər məhdudlaşdırdı.

Putin iyun ayında ölkəsinin Belarusa taktiki nüvə silahlarının ilk partiyasını yerləşdirdiyini və silahların ötürülməsinin yayın sonuna qədər başa çatacağını bildirmişdi.

Bildirilir ki, Rusiyanın Belarusa göndərdiyi taktiki nüvə silahları ABŞ-ın 1945-ci ildə Yaponiyaya qarşı istifadə etdiyi nüvə silahından üç dəfə güclüdür.

Çinin 2022-ci ilin yanvarında 350 olduğu düşünülən nüvə başlıqlarının sayı 2023-cü ilin yanvarında 410-a yüksəlib. SIPRI-nin hesabatında vurğulanır ki, Çinin nüvə gücü tam məlum deyil və onun qiymətləndirmələrinin əhəmiyyətli bir hissəsi ABŞ Müdafiə Nazirliyinin məlumatlarına əsaslanır.

Nüvə Silahlarının Qadağan edilməsi və Nüvə Silahlarının Ləğv Edilməsi üzrə Beynəlxalq Təşəbbüs (ICAN) tərəfindən hazırlanan hesabatlarda 2019-2022-ci illərdə nüvə silahına sahib 9 ölkənin silahların inkişafı üçün qoyduğu sərmayələr dərc edilib.

Məlumata görə, 2019-cu ildə dünya üzrə nüvə silahlarına investisiyalar 72,9 milyard dollar, 2020-ci ildə 72,6 milyard dollar, 2021-ci ildə 82,4 milyard dollar, 2022-ci ildə isə 82,9 milyard dollar təşkil edib. 4 il ərzində investisiyaların 10 milyard dollar artması diqqət çəkib.

Nüvə silahına ən çox sərmayə qoyan ABŞ-ı ardıcıl olaraq Çin, Rusiya, İngiltərə, Fransa, Hindistan, İsrail, Pakistan və Şimali Koreya izləyib.

ABŞ 2019-cu ildə nüvə silahına 35,4 milyard dollar sərmayə qoyduğu halda, 2020-ci ildə 37,4 milyard dollar, 2021-ci ildə 44,2 milyard dollar və 2022-ci ildə 43,7 milyard dollar xərcləyib.

Çinin xərcləri 2019-cu ildə 10,4 milyard dollar təşkil edib, 2020-ci ildə 10,1 milyard dollara, 2021 və 2022-ci illərdə isə 11,7 milyard dollara yüksəlib.

Rusiya bu silahlara 2019-cu ildə 8,5 milyard dollar xərclədiyi halda, 2020-ci ildə 8 milyard, 2021-ci ildə 8,6 milyard, 2022-ci ildə 9,6 milyard dollar xərcləyib.

Böyük Britaniyanın nüvə silahlarına 2019-cu ildə 8,9 milyard, 2020-ci ildə 6,2 milyard, 2021 və 2022-ci illərdə isə 6,8 milyard dollar xərclədiyi görünür.

Fransa 2019-cu ildə nüvə silahlarına 4,8 milyard, 2020-ci ildə 5,7 milyard, 2021-ci ildə 5,9 milyard və 2022-ci ildə 5,6 milyard dollar sərmayə qoyub.

Hindistanın bu silahlar üçün kassasının 2019-cu ildə 2,3 milyard dollar olduğu halda, bu məbləğin 2020-ci ildə 2,48 milyard, 2021-ci ildə 2,3 milyard, 2022-ci ildə isə 2,7 milyard dollar olacağı müəyyən edilib.

İsrail nüvə silahının inkişafına 2019-cu ildə 1 milyard dollar, 2020-ci ildə 1,1 milyard dollar, 2021 və 2022-ci illərdə isə 1,2 milyard dollar xərcləyib.

Pakistanın nüvə silahı investisiyaları 2019 və 2020-ci illərdə 1 milyard dollar olaraq təyin edilərkən, bu rəqəm 2021-ci ildə 1,1 milyard dollara yüksəlib, 2022-ci ildə yenidən 1 milyard dollara enib.

Nüvə silahı müzakirələrinin mərkəzində olan Şimali Koreyanın nüvə silahı investisiyalarının 2019-cu ildə 600 milyon dollar, 2020-ci ildə 667 milyon dollar, 2021-ci ildə 642 milyon dollar və 2022-ci ildə 589 milyon dollar olacağı təxmin edilir.


İnterPosta.info