Putin məğlub olur, Polşa, Ukrayna, Belarus nəhəng bloka çevrilir... - Dayan Frensis
 

lmaniya və Rusiya əsrlər boyu öz aralarında bölünmüş, istismar edilmiş və ya məhv edilmiş ölkələri alçaldıcı şəkildə almanca "inzwischenlander" və ya "in the meantime lands" (keçici torpaqlar) adlandırırdılar.

"İnterPosta"Kanadanın "Natioal Post” nəşrinin redaktoru, "Atlantic Council” beyin mərkəzinin baş elmi işçisi m Dayan Frensisin analitik yazısını təqdim edir.

1939-cu ildə onlar Molotov-Ribbentrop paktı imzalayıb, bir-birinə hücum etməmək və Şərqi Avropanı bölmək barədə razılığa gəldilər. Lakin Hitler Stalini aldatdı və 1945-ci ildə İkinci dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra Şərqi Almaniya və "keçici torpaqlar” Rusiyanın nəzarətinə keçdi. 1980-ci ildə ilk olaraq Polşa Moskvaya qarşı çıxdı və 1989-cu ildə "dəmir pərdə” söküldü. 1992-ci ildə Ukrayna və bütün Sovet respublikaları azad edildi, lakin Rusiya 2014 və 2022-ci illərdə yenidən Ukraynanı işğal etdi.
Bu gün ABŞ Putini məğlub etmək səylərinə rəhbərlik edir və siyasi olaraq Avropanın "keçici torpaqları” ona qoşulur. Polşanın rəhbərliyi ilə onlar milyonlarla ukraynalı qaçqını qəbul etdilər və hərbi yardım göstərmək üçün öz resurslarını açdılar. Nəticədə Avropanın mənəvi liderliyi və onurğa sütunu Berlin və Parisdən Varşava və döyüşən Kiyevə keçdi.

1991-ci ildə Ukrayna Moskvadan müstəqilliyini elan etdi, lakin 1994-cü ildə Qərb nüvə arsenalının "demokratik” Rusiyaya təhvil verilməsini tələb etdikdə müdafiəsiz qaldı. O vaxtdan bəri o, Rusiya təsirindən, korrupsiyadan və oliqarxlardan xilas olmaq üçün mübarizə aparır. 2014-cü ildə ukraynalılar Avropa Birliyinə üzv olmaq üçün kütləvi etiraz aksiyaları keçirdilər və bir neçə ay sonra Rusiya tərəfindən işğal olundular. Krım ilhaq edildi, Ukraynanın Donbas kimi tanınan sənaye mərkəzi zəbt edildi və dağıdıldı, 14 min insan öldü, iki milyon insan işğal olunmuş əraziləri tərk etdi.

2022-ci ildə Putin işi bitirmək qərarına gəldi və onun bu dəfəki son işğalı on milyonlarla insanı köçkün etdi, yüz minlərlə insanı öldürdü və ya yaraladı və Ukraynanın çox hissəsini xarabalığa çevirdi. Ukraynalılar səfərbər oldular və Qərbdən böyük yardım aldılar. Lakin illərdir Polşa Putinin niyyətləri barədə ABŞ və Avropanın qalan hissəsinə xəbərdarlıq edirdi. Xərclərə görə o, eləcə də Baltikyanı üç qonşusu digər NATO üzvlərini üstələyir. Məsələn, 1,5 milyon əhalisi olan kiçik Estoniya Ukraynaya adambaşına düşən hesablamaya görə, dünyanın istənilən ölkəsindən daha çox yardım və silah verib - Fransadan isə iki dəfə çox. "Biz belə bir presedent yaratmaq istəyirik ki, digər ölkələrin Ukraynanı müharibədə qalib gəlmək üçün lazımi silahlarla təmin edə bilməmələri sarıdan heç bir bəhanə olmasın”, – onlar bəyanatda bildiriblər.

Polşa həmçinin 2011-ci ildə Almaniya və Rusiya arasında 1939-cu ildə bağlanmış Molotov-Ribbentrop paktının infrastruktur variantı olan "Şimal axını 2” qaz kəməri sxeminə qarşı çıxdı. Boru kəməri "keçici torpaqları" bölmək və fəth etmək məqsədi daşıyırdı. 1939-cu ildə Almaniyaya dünyanın torpaqlara görə ən zəngin ölkəsi olan Ukraynada resurslar, işçilər və böyük qara torpaq ehtiyatları lazım idi, Rusiyaya isə Polşa və Baltikyanı ölkələr. 2011-ci ildə "Şimal axını 2” sazişi Almaniyaya ucuz Rusiya təbii qazı almaq məqsədi daşıyırdı – bu halda o, qonşu rəqibləri sarsıdacaqdı. Rusiya isə böyük gəlir qazanacaq, Avropanın enerji təchizatına nəzarət edəcək və Ukrayna qaz kəməri sistemindən yan keçərək, onun tərəfindən Ukraynanın işğalına yol açacaqdı.

"Şimal axını 2” işğaldan dərhal sonra Almaniya tərəfindən ləğv edildi və sentyabr ayında naməlum diversantlar tərəfindən partladıldı. Amma Almaniya və Fransa Rusiyaya qarşı mübarizədə geridə qaldılar. Almaniya Ukraynanın NATO-ya daxil olmasına veto qoydu və Polşa, Baltikyanı ölkələr, Avropa Parlamenti, NATO və ABŞ-ın təzyiqi sayəsində bunu etməyə məcbur olana qədər tanklar göndərməkdə tərəddüd etdi. Buna qədər isə Polşanın Baş naziri Mateuş Moravetski açıq şəkildə sərt ultimatum verdi: "Almaniya "Leopard” tanklarını tədarük etməyə razı olmasa, biz başqa koalisiya yaradacağıq. Biz sadəcə Ukraynanın qanının axıdılmasına tamaşa etməyəcəyik. İndi Almaniyadan asılıdır ki, onlar missiyaya qoşulub rus barbarlığına son qoymaq istəyəcəklər, yoxsa səssizcə müşahidə edib yanlış tərəfdə olanlar kimi tarixə düşməyə üstünlük verəcəklər”.

Almaniya təslim oldu, lakin bu hadisə "Şimal axını 2” kimi onun ittifaqda və bütün Avropadakı nüfuzunu sarsıtdı. Onun Rusiyaya qarşı ikili münasibəti və Sosial Demokrat Partiyasının liderlərinin Putinə rəğbəti Avropanın mənəvi liderliyini dəyişdi. Polşa Avstriya və Macarıstanı Putinə işləməkdə ittiham etdi. Polşa prezidenti Anjey Duda bu yaxınlarda Avstriyanın xarici işlər naziri, keçmiş kansler Aleksandr Şallenberqi "Avropanın təhlükəsizlik arxitekturasının gələcəkdə Rusiyanı nəzərə almalı olacaq” fikrinə görə tənqid atəşinə tutdu və Polşanı Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrova Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının iclasında iştirak etməsinə icazə vermədiyi üçün tənqid etdiyinə görə ona hücum etdi. Bundan başqa, Polşa və Baltikyanı ölkələr Rusiyaya qarşı sanksiyaları yumşaltmağa çalışdığına görə Macarıstana rəsmi etiraz təqdim etdilər.

Bu liderlik Avropanın digər "nəhəngləri”nin buraxdığı boşluğu doldurur. Fransızlar bagetlərin yüksək qiymətindən və 60 yaşında təqaüdə çıxmasından narahatdırlar. Böyük Britaniya buna silah, bəyanat və tanklarla cavab verdi. "Biz əmin olmaq istəyirik ki, ukraynalılar qalib gələcək və bu, tezliklə baş verəcək, çünki bu, mümkün qədər çox insanın həyatını xilas etməyin ən yaxşı yoludur", - Britaniyanın xarici işlər naziri Ceyms Kleverli bildirib. Lakin Breksit Avropanı və onun iqtisadiyyatını Britaniyadan uzaqlaşdırıb.
Əksinə, bu qaranlıq günlərdə Polşanın öhdəlikləri və xərcləri Ukraynadan sonra ikinci yerdədir. Rusiyanın hücumundan sonra Polşa, əksəriyyəti qadın və uşaqlar olmaqla 9,2 milyondan çox ukraynalı qaçqını qəbul edib. Onların 2 milyona yaxını orada qalıb, qalanları isə Avropa ölkələrində yerləşdirilib. Hazırda 1 milyona yaxın ukraynalı uşaq Polşa məktəblərində təhsil alır və Varşava bu qaçqın ailələrini mənzil, geyim, iş, səhiyyə, nəqliyyat və gəlirlə təmin edir.

Polşa, bir növ "aralıq torpaqlar” adlandırılan ölkələr arasında iqtisadi gücdür. Onun 36,7 milyon əhalisi var ki, bu da Ukraynanın 43,7 milyonundan bir qədər azdır, lakin 679 milyard dollarlıq ÜDM-si Mərkəzi Avropada Almaniyadan sonra ikinci yerdədir. "Dəmir pərdə”nin süqutundan sonra onun sərvəti Avropa İttifaqının nəzarəti, institusional islahatlar və investisiyalar nəticəsində artıb, Ukrayna isə korrupsiyaya uğramış siyasətçilərin, saxta məhkəmələrin və seçkilərin, çirkli pulların və Rusiyanın təsirinin altında ləngiyib. Polşaya münasibətdə bu açıq-aşkar iqtisadi və sosial bərabərsizlik Ukraynanın Avropaya qoşulmaq istəyinin hərəkətverici qüvvəsi idi.
Bu gün bu iki slavyan silahdaşı - etnik "əmiuşağı” Rusiyadan gələn yeni ekzistensial təhlükə qarşısında güclü bir əlaqə yaradıblar. Onların hər birinin özünəməxsus kimliyi və öz dini var, lakin dilləri bir-birini başa düşəcək qədər oxşardır (XV-XVI əsrlərdə Ukraynanın böyük hissəsi Polşaya məxsus olub. XVII əsrdə Polşa və Rusiya Qərbi Ukrayna uğrunda döyüşüblər, XVIII əsrdə isə Polşa parçalandı və Qərbi Ukrayna Rusiyaya qatıldı).

Rusiya məğlub olduqdan sonra onlar Avropa Birliyində mühüm bloka çevriləcəklər. Putinin devrilməsi həm də Belarusda xalq üsyanına gətirib çıxaracaq və repressiv diktaturanı çökdürəcək, daha 9,34 milyon slavyan bu bloka əlavə olacaq. Belə reallıqda Polşanın başçılıq etdiyi Avropa "zamanlararası” ölkələri artıq sövdələşmələrə və zorakılığa məruz qalmayacaqlar. Birlikdə və Avropa daxilində onlar məğlub edilə bilməyən

İnterPosta.info